Bizim nesil, ne kadar şanslı olduğunun farkında olmadan, harika TÜBİTAK kitapları ve Bilim ve Teknik dergileri okuyarak büyüdü. Merakımızı ve sorgulamamızı en azından doğa bilimleri alanında bastırmak zorunda kalmamıştık. Geçtiğimiz 10 yılda ise Türkiye’de hükumetin tırmandırdığı sağcı-islamcı politizasyon yüzünden, TÜBİTAK’ın toplumdaki bilim okur-yazarlığının gelişmesine dair yaptığı bu çok önemli katkısı git gide kayboldu.
TÜBİTAK’ın içine doğru müdahale ne zaman başlamıştır ya da kurum daha önceden ne kadar özgür hareket edebiliyordu? Başka bir tartışma. Topluma yansıması ise 2009 yılında Bilim ve Teknik Dergisi’nin “evrim” konulu kapak ve dosyanın sansürlenmesiyle oldu. Ardından popüler bilim kitaplarının yelpazesi yavaşça daraltıldı. Şu anda çok az gençlik ve yetişkin kitabı basılıyor.
Günümüzde bu sansür “kültüre uygunluk ve yerellik testi” ile birlikte çocuk kitaplarına kadar uzanmış durumda. Zaten resmi müfredatın vasat içeriği bilimsel bilginin ve sorgulamanın çok eksikli olduğu bir program sunuyor. Dolayısıyla çocuklara bilimin heyecan dolu dünyasının kapısını göstermek tamamıyla öğretmenlerin, velilerin ve aydınlanmacı insanlar üzerine kalan bir sorumluluk haline geldi.
Bu konuda gönüllü olanlara, evrim konusunun müfredatta ve kitaplardaki yeri, içeriği üzerine çalışmış bir eğitimci olarak birkaç öneri yapmak istiyorum. Resmi damganın dışına çıkan bilim kitaplarını takip edebilirsiniz. Birçok nitelikli belgeselin çevirisi yapıldı; bunları okulda, evde izleyebilirsiniz. Bilimsel içerikli elektronik oyunları çocuklara tanıtabilirsiniz. Doğa tarihi müzesi her kentte yok; ama arkeoloji müzeleri çok yaygın, oralara gezi düzenleyebilirsiniz. Ve tabii doğa gözlemine çıkabilir, doğal yaşamın devinimini seyredebilir, gözlemlerinizin kaydını tutabilirsiniz.
1- Evrim kuramının ve örneklerinin bilimsel bir içerikle aktarıldığı çeşitli başvuru kitapları,
* Yaşamın tarihini bilimsel bulgular ve onların illüstürayonları ile aktaran, elinizden kolayca bırakamayacağınız bir kitap:
Evrim Atlası – Peter Barrett, Douglas Palmer
* Darwin’in Türlerin Kökeni kitabının çizgi roman haline getirilmiş ama bilimsel özünü koruyabilmiş bir kitap:
Charles Darwin Türlerin Kökeni – Michael Keller
* Sorularla evrim fikrinin ortaya çıkışını ve ardından Darwin’in tarihsel yolculuğunu anlatan, güncel bilimsel gelişmeleri içeren bir kitap:
Evrim Devrim – Robert Winston
* Çok basit ifadelerle özü kaçırmadan yaşamın tarihinin anlatıldığı ve yaşam kavramının doğmak, büyümek, türler arası ilişki gibi boyutlarının açıklandığı bir kitap:
Adım Adım Yaşam – Jean Benoit , Robin Gindre
* Türlü canlı yaşamını anlatan kitaplar (benzer kitapları siz seçebilirsiniz):
Yaşam Ağacı – Rochelle Strauss,
Maymun Manzaraları – Zelal Özgür Durmuş,
Yağmur Ormanları – Lucy Beckett,
2- 6-9 yaş aralığında okunabilecek kitaplar,
* Kivi kuşunun diğer kuşlardan farkını açıklamak için zaman yolculuğuyla evrim macerasını anlatan oldukça ilgi çekici bir kitap:
Kayra ile Kivi – Peter H. Reynolds
* Çocukların gündelik hayatın içerisinde evrimle ilişkisini kurabileceği durumların bir hikaye içinde aktarıldığı seri:
Gizem Çözen Kaşifler – Zelal Özgür Durmuş
Yaşlı Dünya Güncesi – Zelal Özgür Durmuş
* Evrim kuramını kanıtları, örnekleri ile birlikte anlatan, dilinin ufak arızalarının mazur görülebileceği bir kitap:
Evrim Öyküsü – Steve Jenkins
* İnsanın evrimini kanıtlara dayanarak sade bir dille anlatan kitap:
Tarih Öncesi İnsan – Anne Jonas
3- 10-15 yaş aralığında okunabilecek kitaplar,
* Ülkemizde Karain Mağarası’nda mağarada yaşanan döneme ait kalıntıların bulunması üzerine çocuklara yönelik yazılmış seri:
Zaman Bisikleti – Bilgin Adalı
* Aile içi yaşantı çok standart tasvir edilmiş olsa da kuş gözleminin heyecanını verebildiğini düşündüğüm bir kitap:
Yedikır’ın Kuşları – Koray Avcı Çakman.
* Afrika’da yaşayan bir goril ailesinin gözlemi ardından onları gözleyen insanlar hakkında ne hissediyor olabilirler diye akıl yürüten bir kitap:
Büyümek İstemeyen Goril – Jill Tomlinson
* İnsanların Dünyanın dört bir yanında uydurduğu söylencelerle birlikte gerçeğin çözülmesiyle doğa büyüsünü kayıp mı ediyor diye soran bir kitap:
Gerçeğin Büyüsü – Richard Dawkins
4- TÜBİTAK’ın artık birçok kitabının baskısı bulunmuyor. 2009 sonrası ilk basımı yapılanlar ise daha çok törpülenmiş bir dile sahip. Ama sahafta veya elektronik olarak arayıp bulabileceğinizi düşündüğüm kitap önerileri,
Evrim – Linda Gamlin
Fosiller – Paul D. Taylor
Ayak İzlerinin Esrarı, Geçmişin Anahtarları, Kaybolan İpucu – B. B. Calhoun
Tuhaf Bu DNA’lılar, İşte Dünya – Billy Aronson
Biz Hücreyiz, Kısaca Ona DNA Denir – Dr. Fran Balkwill, Mic Rolph
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder